Thursday, December 13, 2007

an fear beag olc

‘ach anois, muise, muise an chréatúr. bhíodh deireadh leis an bhfaitíos atá ort. níl mise go holc mar sin! is cráic í, go deimhin, nuair a deirim go mbíonn na fir óga uilig gránna atá thart faoi na bólaí seo. ach níl caoi eile bheith ag cur na céisteanna seo ort, agus tá orm iad a chur. tá an t-eolas seo tábhachtach cé go mbím ag iarradh ag déanamh neart rudaí maithe ar an mbuachaill sin a bhfuil tusa ag iarradh ag posadh.’
‘agus ar mo mháthair?’ a deir sise, cantalach i gcónaí, cé go raibh fatíos fós uirthe. ‘níl mé in ann í a fhágáil. céard a bheas ag tarlú ar an gcréatúr?
‘o muis, a chailín bocht. céard atá níos fearr, an saol sa mbaile le do dhrochsheanmháthair, nó saol nua leis an mbuachaill seo agatsa?’
‘níl mé sásta a bheith ag éisteacht leat!’ a deir síle.
‘nach bhfuil an mháthair sin ’adsa sean, bocht, agus cantalach go hiondúil? nach mbíodh an tráthnóna rofhada ort ag suí leis an seanbhéan?’
‘bhíodh… ach is í mo mháthair í, agus bheadh sí síoruaigneach gan mise, agus mar sin, tá orm fanacht sa mbáile leí.’
‘agus nach mbíonn damhsaíocha agus cráic mhaith ag an mbaile mór dé sathairn tráthnóna, nuair a bhíonns na daoine óga uilig in éindí… ach amháin, tusa thú féin?’
‘bíonn, ach tá mé sásta fanacht le mo mháthair. bhéinn ag iarradh comrádaí deas liom nuair a bheas mise sean.’
bhí an fear beag ciúin ar feadh píosa, ag síleachtáil. ansin duirt sé, ‘tá neart cailíní eile ann atá mór leis an mhícheál óg breá seo ’adsa.’
‘b’fhéidir.’
‘tá cinnte! tá a fhíos agam air. níl fear ar bith faoin tír uilig atá chomh breá is atá seisean, a deir tusa thú féin, agus a deir neart cailíní eile, freisin. ar ndóigh, tá beagnach ’chuile chailín óg aoibhinn thart ansúid nach bhfuil pósta cheana féin (agus cupla atá é) ag iarradh ag pósadh é, cailíní a bhíonns ag castáil air níos minicí is a bhíonns tusa, chuns a bhíonns tusa ag fanacht sa mbaile leis an drochsheanbhean.’
‘níl!’ a deir síle, agus bhí fearg uirthi. ‘ní hé an fhirinne ar chor ar bith!’
‘nach é?’ ar an bhfear beag.
‘ní hé! tá mé cinnte go bhfuil sé ag iarradh ag pósadh mé féin. bíonn sé an-dheas liom nuair a bhíonns muid in éindí. nuair atá mé ag goil go dti an teach an phobail le máime, bíonn sé ag siúl linn tamall go minic, agus bíonn sé an-dheas leis an seanbhean. ar ndóigh, níl sé ag iarradh ag pósadh sise. bíonn sé ag iarradh ag taithneachtáil mise.’
‘tá a fhios agat go mbíonn sé an-dheas le seandhaoine uilig. agus le ’chuile dhuine eile freisin. is lách é, an buachaill sin, is múinte é.’
‘bhoil, ní bhíonn sé ach múinte le na cailíní eile a bhíonns sé ag castáil orthu ag an deireadh seachtaine.’
‘muis, éist leis an gcailín seo!’ ar an bhfear beag agus bhí sé ag gáirí. ‘ar ndóigh, is dóigh leat gur thusa an cailín is áille ar an domhan í, nach ea?’
‘tá mé cinnte go bhfuil cion ag mícheál ormsa féin. chuns a bhi muid ar an meanscóil in éindí, bhí sé mór go leor liom.’
‘creidim go raibh sé cupla blian o shin,’ ar an bhfear beag. ‘agus anois, níl sibh pósta go fóill. cén fath?’

Sunday, December 02, 2007

an fear óg breá

‘má tá,’ a deir an fear beag sidhe. agus fuar sé soithí agus sceana agus spúnóigi agus plátaí, agus bhí obair agus gnaithí mór ar an rifineach bheag cupla noiméad.

bhí baladh iontach ar shrón shíle, agus bhí mothú falamh ar a goile, agus go leor uisce ar a beal, ach mar sin féin, ní fhuair sí ar bith píosa arain, nó aon thoradh, mar nach raibh sí sásta fanacht ar an tír draíochta sin.

bhí a dhinnéar ag an bhfear beag, agus chomh luath is a bhí sé réidh ag ithe é, a deir sé, ‘deir tú go bhfuil tú mór le buachaill eicint sa mbaile. cén buachaill?’

‘níl mé ag iarradh ag caint faoi ar thusa ar chor ar bith!’ a deir síle go cantalach.

‘muis,’ a deir sé. ‘tá mé ag iarradh an t-eolas faoin mbuachaill seo mar gheall ar go bhfuil mé ag iarradh ag déanamh rudaí deasa air. an bhfuil sé ard nó nach bhfuil? cén dath atá ar a chuid gruaige? a chuid súile? an bhfuil sé tanaí, nó…’

'ná chuir na ceisteanna olc sin orm,muis,’ a deir síle. ‘ní bheidh aon fhocal amháin asam agat faoi mo mhuintir nó faoi mo chairde, nó faoi mo chomharsanna ar fad ach a oiread.’

‘bhoil,’ ar an bhfear beag, agus bhí solas olc ar a shúil bheag. ‘tá mé in ann déanamh rúdaí uafasacha ar na fir óg uilig a bhíonns ansiúd… cé go mbíonn drogall mór orm air. ta mé sásta gan déanamh dochar ar do fhear óg féin, cuir i gcas. is fearr liom déanamh rúdaí maithe air. ach níl mé in ann cuidiú le ’chuile duine. mar sin, cén fear óg ab é?

‘an bhfuil tú chomh olc sin?’ a deir shíle, agus bhí faitíos ar a chuid súile gorma.

‘níl,’ a deir sé. ‘níl mé sásta le déanamh dochar ar duine ar bith! ach mar bhéadh tusa chomh ciúin seo faoin abhar seo, ní bhéinn in ann déanamh maith ar do fhear óg. an bhfuil tú sásta gan cuidiú leis? nach dóigh leat go bhfuil a rath tabhachtach?’

‘a rath?’ ar shíle. ar ndóigh, mara mbeadh an fear beag seo in ann cuidiú a fear óg, bheadh sé bocht i cgónaí, cinnte. ní bhíodh deiseanna ar éirí soibhir fairsing faoin muintir sa mbaile. mar bheadh sí in ann goil abhaile aríamh aríst, bheadh sé go maith mar bhíonn an fear beag draíochta ag cuidiú le a rath. b’fhéidir go mbeadh sé soibhir as a chuidiú seo, agus bheadh fonn ar síle ar bheidh ag posadh fear soibhir.

bhí sí ag plé leis an abhar seo ar fhead píosa, is ansin a deir sí go fadalach, ‘tá sé … ard.’

‘go raibh maith agat,’ ar an bhfear beag. ‘agus a chuid súile… cén dath atá orthu?’

‘tá siad dubh – agus tá a chuid gruaige dubh chomh maith.’

‘agus… an bhfuil sé go breá?’

‘tá, cinnte. níl fear óg ar bith ar an domhan atá chomh breá leisean, ar chor ar bith.’

‘bhoil, tá mé cinnte, is máirtín é do fhear óg, buachaill atá ag obair ag an bhfeilm idir an mbaile mór agus na cnóic, ag fas fhataí. is dóigh liom gurb é ar aon chaoi, mar gheall ar go bhfuil sé an t-aon fhear óg faoin dream uilig nach bhfuil ro-shalach agus ro-ghránna chun posadh thusa féin, cé go bhfuil seisean féin sách salach agus sách gránna, dháiríre, is í sin mo thuairimse!’

Friday, April 27, 2007

an bia draíochta

bhí síle te agus compóirteach in aice leis an tine bhreá sin.
bhí an seomra beag aisteach go leor agus sách spesiúil, agus cé nach raibh sé dháirire go hálainn, bhí sé cineál go haoibhinn mar sin féin. bhí dathanna deasa ar na ballaí, agus cé go raibh an suileáil sach iseal, nuair a bhí sí ag seasamh ar an orlar, bhí an suíleáil sách ard. go deimhin, bhí sí go díreach ceart aice féin freisin.
‘is aisteach é an rud sin,’ a deir an cailín óg.
bhí dhá fhuinneoig bhreá ann, agus amhúigh bhí croinnte álainne, agus ar chúla na croinnte seo bhí sléibhte móra ann. bhí abhainn bheag aoibhinn faoi na croinnte, agus bhí éannacha deasa ag feadaíl go haoibhinn faoi ‘chuile chrann. idir na croinnte agus na sléibhte, bhí garraí glas ann, agus bhí neart blathanna iontacha agus fear ard aoibhinn san ngarraí. bhí go leor torthaí maithe ar na croinnte uilig.
‘ach ca bhfuil an fear beag?’ ar an gcailín. ‘agus ar aon chaoi, tá mise fós anseo, agus tá mo mháthair sa mbaile i gcónaí. tá mé cinnte go mbeadh sise an- uaigneach ansin ‘chuns atá mise anseo.’
ansin, tháinig an fear beag agus bhí cupla toradh deas as na croinnte aige, agus bhí trí iasc mór aige as an abhainn. bhí siad fós fliuch, agus bhí an dath ar a dtaobhanna cosúil leis an airgead. bhí siad go hálainn! bhí cupla uibh ag an bhfear beag chomh maith.
‘bhoil, a deir sé leis an gcailín óg. ‘an bhfuil tú tuirseach i gcónaí? tá mé cinnte nach mbeifeá!’
‘níl. níl mé tuirseach ar chor ar bith,’ ar sise.
‘is maith é,’ ar seisean. ‘ach anois, an bhfuil tú compóirteach? nach bhfuil tú rud beag fuar? nó, b’fhéidir go bhfuil tú rud beag te? tá an lá sách te inniú, ach tá gaoth bheag ag éirí anois is aríst, agus tá mé cinnte go mbíonn sí cineál fuar.’
‘níl mé fuar agus níl mé te,’ a deir síle. tá mé go díreach ceart.’
‘bhoil, tá go leor bia agus deoch anseo. tá mé cinnte go mbeadh ‘chuile shórt níos fearr agat mar bhíonn tú ar an gcathaoir seo ag an mbord seo liom. bruithfidh mé an t-iasc agus na huibheacha seo agus beidh muid ag ithe iad.’
‘ní bheidh mise ag ithe do chuid bia, ar chor ar bith!’ ar síle. ‘tá a fhíos agam go bhfuil an bia sin draíochta, agus mar bhím ag ithe é, ní bheinn in ann goil abhaile aríamh aríst. tá mo dheásheanmháthair uaigneach sa mbaile agus tá mé ag iarradh a beith lei aríst. na coinnigh mé anseo!’
‘ach bhí tusa go deas liomsa féin, agus anois, tá mé sásta beith go deas leatsa féin chomh maith. ní chreidim go raibh tú sásta sa mbaile leis an seanbhean ghránna sin. beidh ceol deas agus bia aoibhinn agus rudaí álainne agat anseo, mar bhionn tú ag fanacht liom. sol má atá deireadh leis an seachtain seo, beidh tú an-shásta anseo.’
bhí síle ciúin tamall, agus a deir sí ansin, ‘mar sin féin, níl mé sásta suí ag an mbord leat ag ithe do chuid bia.’

Saturday, March 31, 2007

teach aisteach

“b’fhéidir go bhfuil, ach ní bheinn go maith dhá mbeinn sásta leis an mbarúil sin, ar aon chaoi,” a deir síle.

“agus ar ndóigh, nuair a bheas sí marbh, beidh do shaolsa níos fearr, nach mbeidh?”

“b’fhéidir go mbeidh, ach...”

“ar ndóigh, beidh!” a deir an fear bheag. “beidh seans ar obair agat nó oideachas maith, nach bhfuil, nuair a bheas sí marbh - dhá mbeadh síse marbh sol má a bheas thusa roshean.”

“níl mé cinnte,” a deir síle, cantalach aríst.

“tá tú go leor cinnte,” a deir an fear bheag. “agus nach mbeadh seans eile ann?”

“seans eile?” ar sise.

“fear óg breá, cuir i gcás?”

ní raibh focal ar bith ag an gcreatúr le taghd.

“silim go bhfuil sé sin go díreach fíor,” a deir an fear bheag olc. “tá tú mór le buachaill eicint, nach bhfuil?”

“nach dona thú, a rifíneach!” ar shíle. “agus an bhfuil mé anseo leat mar gheall ar go raibh mé go deas leat? ochone! beidh sé níos fearr mara mbeinn go deas le duine ar bith aríamh!”

“bhoil, beidh mise go deas leatsa, ar aon chaoi,” ar seisean. “ní raibh do bhricfásta agat go fóill. bheitheá sásta le iasc, agus arán agus im, agus deoch dheas, bainne nó uisce, agus tá uibheacha ann freisin. nó tá feoil agus torthaí ann...”

“tá mise níos glic na atá tusa ag creisdiúint,” a deir síle. “ní beidh mé ag ithe ar bith bia nó ag ol ar bith deoch chuns atá mé anseo. tigim go maith go mbeinn anseo i gcónaí dhá mbeinn ag ithe an bia si.”

“bhoil, bhí tusa go deas liomsa, agus bhí amhráin álainne domsa féin, agus mar sin, beidh mise go deas leatsa agus beidh mé ag casadh ceol deas duitse féin.”

fuair sé cláirseach bheag álainn a bhí aige. bhí sí beag go leor – ní raibh sí níos mór na a bhí méir bheag shíle, ach bhí an ceol a bhí aisti sách mór agus barr-álainn freisin.

cé nach raibh síle sásta, ní raibh sé í bhfad sol má a bhí sí ag damhsa! an fear bheag a bhí ag casadh a cheol dríochta agus bhí síle ag damhsa agus go luath, bhí sí tuirseach. sol má a bhí deireadh leis an gceol sin, bhí síle ar an orlar ina codlata.

bhí cupla uair an cloig sol má a bhí an cailín ar a cosa aríst. bhí sí fós san teach bheag aisteach a bhí ag an fear bheag, ach ní raibh an fear bheag é féin ansin. bhí tine bhreá te ann agus fuair sí cathaoir dheas agus compóirteach a bhí in aice leis an mbord agus bhí sí ag cur í in aice leis an tine seo.

bhí an chathaoir sin aisteach go leor. chuns a bhí síle ar an gcathaoir seo, bhí sí ceart, na robheag na romhór. nuair a bhí síle in aice leis an tine, agus nuair a bhí sí ag breathnú ar an mbord bheag agus a chaireacha, bhí an chathaoir sin go leor beag, chomh bheag le na cathaoireacha beaga si eile a bhí leis an mbord bheag. bheadh leprechaun sách compóirteach ar an chathaoir sin. ach nuair a bhí síle ag goil ag fuair í, bhí sí mór aríst, agus nuair a bhí sí ag cur í in aice leis an tine, bhí sí go díreach ceart ag síle.

Monday, February 26, 2007

go moch ar maidin

bhí na héadaí beag go leor ar a láimh, ach bhí siad barrmhór ar an orlár in aice leis an bhfear bheag. bhí sé barrbheag ar a leaba beag. ar ball beag bhí síle ar a leaba féin, agus bhí an teach uilig ciúin, cé go raibh an oíche fuar amhuigh, agus bhí sneachta agus báisteach agus gaoth mhór ann.

go moch ar maidin, bhí máthair shíle ag an mbricfásta as a céile. bhí sí sách uaignach, mar gheall ar nach raibh a hiníon ann ar chor ar bith. go deimhin, ní raibh a leaba ann ach a oiread, nó ar bith cláirseach ar chor ar bith. maidir leis an fear beag aisteach, bhí a leaba i gcónaí in aice leis an tine, ach ni raibh seisean féin áit ar bith thart.

ach bhí rud aisteach ag tarlú. cé go raibh siad ag ith an bia uilig a bhí san teach aréir, bhí go leor leor bia nua ar an mbord. bhí bainne bréa bán san soitheach, agus bhí tine dheas dhá lasadh agus bhí go leor adhmad nua ann in aice léi. bhí cóta nua fíorálainn agus fíorthe ar an doras chomh maith, agus bhí sé sách ceart uirthi. bhí sé an-chompóirteach, ar aon chaoi.

‘ach, cá bhfuil m’iníon?’ a deir an bhean mhaith. ‘cá bhfuil mo chailin álainn, mo chroi, an bhlath an thír agus mo ghasúr féin amháin.’

ní raibh sise ann ar chor ar bith. bhí sise áit eile, áit aisteach go leor, leis an bhfear beag, agus ní raibh focal ar bith aice leis an bhfatíos.

‘seo mo theach féin,’ a deir an fear bheag, ‘agus tá tusa i do chónaí anseo freisin anois.’

‘ach, cén fath?’ ar shíle.

‘mar gheall ar go raibh tú sách deas liom,’ a deir sé. ‘ní raibh duine ar bith chomh maith liom na a bhí tusa aríamh. mo dhóthan bía agus bainne, scéaltaí iontacha, amhrán álainn, agus ansin, leaba maith te... tá mise an-shasta leat, mo chroi, agus mar sin, is m’iníon thú anois. nach bhfuil tú sásta?’

‘níl, muis!’ a deir an cailín, go cantalach. cá bhfuil mo mháthair? an bhfuil sí fós in a cónaí san drochsheantheach céanna a raibh againnse? beidh sí fíoruaigneach, tá mé cinnte, an chréatúr! níl ar bith bia ann ach a oiread, mar bhí muid ag ith ‘chuile shórt a raibh againn aréir. beidh uirthi a shiúl ag an baile mór
agus tá sneachta ann, agus tá an aimsir sách fuar agus níl ach seanchóta tanaí aice. ní bheidh mise sásta aríst aríamh sol má a bheas mise ar ais le mo dheamháthair mhaith.’

‘muis, muis,’ a deir an fear bheag. ‘tá do mháthair sean, agus gránna, agus cantalach go minic, agus tigim go mbionn sí tinn i gcónaí, agus mar sin, beidh sí marbh ar ball, agus beidh do shaol níos fearr ansin, nach mbeidh?’

‘tá mo mháthair go hálainn, agus go deas, agus go maith. beidh mise barrolc mar bhím sásta leis an mbarúil go mbeadh sí marbh go luath!’

‘b’fhéidir go bhfuil sé sin fíor,’ a deir an fear bheag. ‘ach sílim féin nach bhfuil. an raibh an sheanbhean granna go holc? creidim nach raibh. bhoil, nuair a bheas sí marbh, beidh sí ar neamh, nach mbeidh? beidh sí sásta go leor ansiúd. anois, tá sí ina cónaí san drochsheantheach fuar atá aice, agus níl mórán bia nó adhmad ann, agus tá sneachta ag titim, agus tá sí uaigneach chúile uair nach bhfuil a niníon ann. tá barúil agam go mbeadh an sheanbhean níos sásta marbh!’

‘a rifíneach!’ a deir síle. ‘tá tú go holc, cinnte!’

‘nach bhfuil sé sin fíor?’ a deir an fear bheag.