an cailín deas

‘b’fhéidir go mbeadh,’ a deir a mac.

an la seo chugainn bhí an buachaill óg siúd ar an gcapall bann beag aríst, agus bhí neart clocha beaga ar an mbóthar in aice leis an drochsheanteach gránna. ach bhí ceo ann, agus mar sin, ní fhéidir a fheiceáil an talamh. ar ndóigh, bhí timpiste ag an gcapall. bhí sí ag titim, agus bhí sí ag leagan an buachaill ar an talamh. bhí a chloigean ag bualadh faoi na clocha, agus bhí sé fíorchiúin, agus ní raibh cór ar bith as. fuair an buachaill olc an capall, agus bhí a mháthair ag an ngeata, agus a dhriofúr bocht chomh maith.

‘leagigí an buachaill ar an gcapall aríst.’ a deir an sheanbhean. ‘rigí leis ag an trá agus cuirigí é sa’n uisce. ar ball, beidh sé marbh, agus beidh sé faoin bhfarraige nuair a-bheas siad ag fáil é. ansin, beidh muid in ann coinneáil an capall breá beag.’

bhí na gasúir ag cur an buachaill ar an gcapall agus ag goil leis ag an trá. ‘fanach thusa anseo leis an gcapall,’ a deir an buachail olc leis a dhriofúr, agus tóigfidh mise an buachaill as an gcapall agus ag cur é sa’n bhfarraige.’ ach bíonn an bhéirt ag sáraíocht í gcónaí, agus bhí an cáilín ag sáraíocht anois.

‘muis, níl mé sásta fanacht anseo leis do chapall. fanach thusa thú féin leis an gcapall, agus cuir thusa an buachaill ar mo lámha, agus cuirfidh mise é sa’n bhfarraige.’

‘tá go maith,’ a deir a dhearathair. ach tá mé fuar agus tá an capall cantalach.

bhí an cailin ag toigeáil an buachaill agus cé go raibh sé trom, bhí sí in ann siúl leis ag na carraigreacha móra in aice leis an uisce. ansin faoin na carraigreacha, ní raibh a dhearthair in ann iad a fheiceáil.

‘ni fheicim anois thú!’ ar an dearthair, ansin. ‘cá bhfuil tú?’

‘tá mé faoi na carraigreacha,’ ar sise. ‘tá an t-uisce an-domhain ansiúd, sa gcaoi go mbeidh an buachaill marbh go foill ansin. ach anseo, tá sí níos tanaíucha, agus b’fhéidir nach mbeadh sé marbh sol má a bheadh sé dhá cur ar an trá arist leis an farraige.’

‘tá go maith. ach ná bí ansin i bhfad. tá mise fuar, agus níl an capall sásta a bheith ciúin. ní furusta í a coinneáil!’

ach ní raibh an t-uisce domhain ansin ar chor ar bith. bhí sé cineál tanaí agus réasunta ciúin. bhí an gaineamh glan deas réasunta tirim freisin. bhí an cailín ag cur an buachaill ar an gaineamh, agus bhí sí ag breathnú ar a éadan. bhí cór beag as a súile, agus ansin, bhí sé ag oscailt iad go fadalach. bhí an cailín ag fanacht go dtí sé in ann feiceáil aríst, agus duirt sí ansin, ‘an bhfuil tú in ann siúl?’

bhí an buachaill ag iarradh é, ach ní raibh sé in ann é. bhí dóigh leis go raibh a chois briste.

‘bhoil, fanach anseo. beidh mé ag goil sa mbaile leis mo dhrearthair agus mo mháthair, agus go fóill, beidh mé ar ais ar ball le bia agus deoch agus éadaí te. ní bheidh do chois agus do láimh ceart aríst i bhfad, is ma bhionn tu ciúin, tá súil agam go mbeidh mé in ann chuidiú leat ag goil abháile go luath, le do chapall bán breá beag.’

bá aoibhinn go leor leis an buachaill tinn na focla ciúine sin, agus duirt sé go raibh sé an-shásta a bheidh ag fanacht go ciúin ansin. ní raibh sé in ann siúl ar aon chaoi. ansin, bhí an cailín ag tóigeáil carraig mhór agus bhí sí ag goil ag leac mhór in aice leis an bhfarraige, áit a raibh sí sách domhain, agus bhí sí ag ligean sí í titim san uisce. bhí torann mór aisti, sa gcaoi go raibh a deartháir ag creisduint go raibh sí ag ligean an buachaill é féin titim san bhfarraige. ansin, bhí sí ag fágail.

chuns a bhí an cailín amuigh, bhí an fharriage ann le breathnú uirthi, agus ag éist lei, agus bhí na heanacha go hiontach ag déanamh a gcóranna faoin spéir.

ar ball bhí an cailín ar ais le bia is deoch is géansaí te agus cóta mór tiubh.

duirt sí, “tá mo dhreatháir agus mo mháthair cinnte go bhfuil tú marbh. spáin dhom do láimh agus do chois tinn. muise, beidh tú cupla lá anseo, b’fhéidir seachtain féin! is briste é do chois, cinnte.”

bhí cinnte, agus bhí sé sách tinn! bhí bronn mór ar an mbuachaill, nuair a-bhí sé ag éist le na focla sin.

“ach beidh mé anseo 'chuile maidin, le bia agus deoch, agus beidh tú sách tirim agus te anseo faoin leac seo in aice leis an aill. tá an gaineamh compórteach agus níl mórán gaoth in ann tíocht anseo. nuair atá tú ceart aríst beidh do chappall anseo, ar an trá.”

“go raibh maith agat,” ar an buachaill, “ach cén fath an bhfuil tusa ag beith sách deas liom?”

“tá mo mhuintir go holc,” a deir an cailín bocht. “cé go raibh siad mo mhuintir féin a bheith ag déanamh é, tá goid go holc, agus tá éad go holc, agus tá dúnmharú go holc, agus níl mise sásta a beith ag dhéanamh rudaí mar sin. tá mise ag iarradh a bheith go maith, cosúl leis an gcailín i mo leabhar deas a bhuil agam sa mbaile. tá mise ag iarradh ag goil ag an néamh nuair atá mé marbh. tá 'chuile shórt go hálainn ansin.”